ESG'nin çevresel faktörlerini ve ilgili düzenlemeleri incelediğimiz ESG'de E Faktörü başlıklı yazımızı buradan inceleyebilirsiniz. Bu yazımızda iseESG’nin S – Social (Sosyal)faktörü olan sosyal faktörü ele alacağız.

ESG’de S,sosyal faktörü temsil eder ve şirketlerin tedarik zinciri, paydaşları ileilişkileri ve toplum üzerindeki etkilerini ele almaktadır. S faktörününunsurları arasında şirketin sosyal sorumlulukları, çalışan hakları, çeşitlilikve kapsayıcılık politikaları gibi çeşitli konular yer almaktadır. S faktörükapsamındaki unsurlara ilişkin sosyal riskler, şirketlerin performansını veitibarını doğrudan ilgilendiren konular olmakla birlikte toplum üzerinde dedoğrudan etkilere sahiptir. Yatırımcılar, çalışanlar gibi paydaşlarındeğerlerine ve gelişime ters düşen politikaların ve uygulamaların varlığınihayetinde şirketin ulusal ve uluslararası alan itibarını da etkilemektedir.Bu sebeple, şirketler bu unsurları değerlendirerek ve etkin bir şekildeuygulayarak yalnızca kendi iç dinamiklerini değil, toplumsal etkilerini deşekillendirmektedir. 

Sosyalfaktörlere ilişkin başlıca konular aşağıda sayılmaktadır:

·      İnsan Hakları ve Toplumsal Etki,

·      Eşit Davranma İlkesi,

·      İşyeri Politika ve Prosedürleri,

·      Adil ve Şeffaf ve Hesap Verebilir Yönetim,

·      Çalışan Çeşitliliği ve Kapsayıcılık,

·      İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri,

·      Tedarik Zinciri ve Müşteri Memnuniyeti,

·      Veri Güvenliği,

·      Gönüllü Çalışmalara Teşvik ve SağlananDestekler.

Belirtilenbu başlıca alanlarda ESG faktörlerini etkin bir şekilde uygulama taahhüdü verenşirketler, öncelikle faaliyetleri sonucunda sosyal etkilerini değerlendirmelive önce ulusal ardından uluslararası düzenlemeleri öğrenmelidir. Bu kapsamdabaşlıca ulusal ve uluslararası düzenlemeleri aşağıda inceleyebilirsiniz.

A.      Destekleyici Ulusal Düzenlemeler

1.                  2709sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası

2.                  4857 sayılı İş Kanunu

3.                  6331 sayılı İş Sağlığı ve GüvenliğiKanunu

4.                  Kurumsal Yönetim İlkeleri ve Tebliği

      1.      2709sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası

2709sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 10. maddesi, eşitlik ilkesinin korumaaltına alındığı temel hükümdür.  Bu maddeile herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din vebenzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu belirtilmektedir.Bununla birlikte, Devletin bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüolduğunu belirten ayrımcılık karşıtı ve eşitlikçi hükümler içermektedir.

2. 4857 sayılı İş Kanunu

4857sayılı İş Kanunu (“İş Kanunu”) ve ilgili ikincil mevzuatlar, çalışmakoşulları, asgari ücret, çalışma saatleri, güvenlik ve işçi haklarına ilişkinhükümler içermektedir. İş Kanunu uyarınca iş sağlığı ve güvenliğine ilişkinşirketlere çeşitli sorumluluklar yüklenmekte olup, sosyal güvenlik mevzuatı ileçalışan hakları ve sosyal haklar ile ilgili önemli düzenlemeler ve yaptırımlaryer almaktadır.

İş Kanunuuyarınca eşit davranma ilkesi benimsenmiş olup, 5. maddesinin ilk fıkrasındadil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, inanç, din ve mezhep gibi sebeplere dayalıayrım yasağı yer almaktadır. Bununla birlikte, çalışanlar arasında ayrımcılıkyapılmasını engelleyici çeşitli hükümler de bulunmaktadır.

Ayrıcayine ESG’nin S faktöründe yer alan unsurlardan çalışan hakları uyarınca, İşKanunu 71. maddesi ile çocuk işçi çalıştırmama kuralı getirilmiştir. İlgilimadde ile on beş (15) yaşını doldurmamış çocukların çalıştırmasıyasaklanmıştır.

3.      6331 sayılı İş Sağlığı ve GüvenliğiKanunu

İş Sağlığıve Güvenliği Kanunu, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması içinişverenlerin ve çalışanların sorumluluklarını düzenlemeyi amaçlamaktadır.İlgili kanunun 4. maddesi ile işveren, iş sağlığı ve güvenliği konusundagerekli önlemleri almak, çalışanlarına eğitim vermek ve çalışma ortamınıgüvenli hale getirmekle yükümlü tutulmaktadır.

İş Sağlığıve Güvenliği Kanunu’na ek olarak Toplu İş Sözleşmesi ve Grev Kanunu gibiçeşitli düzenlemeler ile hem işçi açısından hem de işveren açısından hak veyükümlülükler düzenlenmektedir.

     4. Kurumsal Yönetim İlkeleri ve Tebliği

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na ("SPK") dayanılarak, SPK tarafından Kurumsal Yönetim Tebliği ve Kurumsal Yönetim İlkeleri yayınlanmıştır. Kurumsal yönetim tebliğinin amacı, şirketler tarafından uygulanacak kurumsal yönetim ilkeleri ve taraf işlemlerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmektedir. İlgili düzenlemeler ile şirketlerin şeffaf, adil ve etkin bir yönetim yapısı oluşturmasına teşvik edilmesi, yatırımcı ve paydaş haklarının güvence altına alınması ve sermaye piyasasının etkin bir şekilde işlemesi hedeflenmektedir. 

İlgilidüzenlemelerde;

-         Pay sahiplerine adil ve eşit muamelegösterilmesi, pay sahiplerinin şirketi etkilen kararlarda tüm karar almasüreçlerine etkin katılımının sağlanması ve bilgi edinme hakkı gibi haklartanınmaktadır.

-         Kurumsal yönetim ilkeleri uyarınca toplumsaletkiye de odaklanmak amaçlandığı için, şirketlerin toplumsal sorumluluklarınadikkat etmeleri gerekmektedir.

B.     DestekleyiciUluslararası Düzenlemeler

1.                  BirleşmişMilletler İş Dünyası ve İnsan Haklarına Dair Rehber İlkeler

2.                  BirleşmişMilletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact - “UNGC”)

3.                  OECDRehber İlkeleri

4.                  ISO26000 Sosyal Sorumluluk Rehberi

1.      Birleşmiş Milletler İş Dünyası veİnsan Haklarına Dair Rehber İlkeler

2011 yılında Birleşmiş Milletler (“BM”) tarafından oybirliği ile kabul edilen BM İş Dünyası ve İnsanHakları Rehber İlkeleri iş dünyası kapsamında insan haklarının korunmayı ve buhakların korunmasına toplumu teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Söz konusu ilkeler,BM İnsan Hakları Konseyi’nin 2008’de kabul ettiği “koruma-saygı gösterme-telafietme“ çerçevesine dayanmakta ve bu çerçeveye işlerlik kazandırmaktadır.

İlkeler üç (3) başlık altında toplanmaktadır. Bunlar: (i) devletininsan haklarını koruma görevi, (ii) şirketlerin insan haklarına saygı göstermesorumluluğu ve (iii) telafi edici çözüme erişimdir.

2.       BirleşmişMilletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (“UNGC” - UN Global Compact)

BM tarafından yayınlanan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi,Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Çalışma Yaşamında Temel İlkeler ve HaklarBildirgesi, Birleşmiş Milletler Rio Çevre ve Kalkınma Bildirgesi ve BirleşmişMilletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’ne dayanarak geliştirilen UNGC, on (10)ilkeden oluşmaktadır. Bu ilkeler, iş dünyasının sürdürülebilir bir şekildeilerlemesi için insan hakları, çalışma standartları, çevre ve yolsuzluklamücadele alanlarında iş dünyasının temel sorumlulukları ele almaktadır.

3.      OECD Rehber İlkeleri

Çok uluslu şirketlerin sosyal sorumluluklarını düzenleyen rehberilkeler Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Teşkilatı (“OECD”) tarafından tavsiye niteliğinde hazırlanmıştır. Bu rehberilkeler, şirketleri çalışan hakları, yolsuzlukla mücadele ve tüketici haklarıgibi çeşitli konularda sorumluluk almaya teşvik etmektedir.

4.      ISO 26000 Sosyal Sorumluluk Rehberi

2010 yılında Uluslararası StandartlarÖrgütü (“ISO”) tarafından ilk kez yayınlanan ISO 26000 Sosyal SorumlulukRehberi, sosyal sorumluluk alanında uluslararası kabul gören bir rehber olmaklabirlikte, şirketlerin sosyal sorumluluk ihtiyaçlarını değerlendirmesi vegeliştirmesi için bir kılavuz olarak kabul edilmektedir.

ISO 26000 kapsamında yedi (7) ilkebelirlenmektedir. Bu ilkeler: (i) hesap verilebilirlik, (ii) şeffaflık, (iii)etik davranış, (iv) paydaşların çıkarlarına saygı, (v) hukukun üstünlüğünesaygı, (vi) uluslararası davranış standartlarına saygı ve (vii) insan haklarınasaygı şeklindedir.

C.      Sonuç

Şirketler,ESG’nin S faktörü kapsamında, sosyal sorumluluklarını tespit edip, etkin birşekilde yerine getirdiğinde hem iç dinamiğinde hem de itibarında olumlu etkilerkazanacaktır. Bununla birlikte, sosyal faktörleri etkin bir şekilde uygulayanşirketler, yatırımcılar ve diğer paydaşlar nezdinde güven oluşturarak öneçıkacak, sürdürülebilir bir değer yaratma potansiyeline de sahip olacaktır.

ESG’de yer alan sosyal etkenlere ilişkin hem ulusal hem de uluslararasıalanda birçok düzenleme mevcuttur. Söz konusu düzenlemelerden şirketin faaliyetalanına ve şirket kuruluş ve yapısına uygun olan mevzuatın uygulanmasıgerekmektedir.