1. İşletmelerin ESG stratejisinin vergisel etkilerinin belirlenmesi

ESG stratejisinin vergisel etkilerinin belirlenmesi aslında işletmelere yönelik ESG ile ilgili kapsamlı iş hedeflerinin anlaşılması ve hem stratejik hem de operasyonel düzeyde vergiye ilişkin kesişim noktasının belirlenmesini ifade etmektedir. Vergi liderleri zaten halihazırda mevzuata uyum ve raporlama işlemlerini yürütmektedir. Mevcut yükümlülüklerinin yanı sıra vergi teşviklerinin, tasarruf fırsatlarının ve işletmenin faydalanabileceği sürdürülebilirlikle ilgili diğer avantajların ön plana çıkarılması da vergi liderlerinin dikkat etmesi gereken hususlar arasında yer almaktadır. Ayrıca, vergi liderleri işletmelerin yetkililerine birleşme ve satın almalar konusundaki sürdürülebilirliğe katkı sağlayacak değişiklikler hakkında bilgi vermek ve karşı karşıya olabilecekleri diğer stratejik geçişlere ilişkin vergisel etkileri aktarmakla görevlendirilmektedir. Devletler sürdürülebilirliği teşvik etmek amacıyla şirketlere yeni teknolojileri kendi bünyelerine katmaları halinde çeşitli vergisel avantajlar sağlamaktadır. Bu doğrultuda, vergi liderleri ilgili teşvikler hakkında şirketleri aydınlatmalı hem sürdürülebilirliğe katkı sağlayıp hem de şirketlerin vergisel avantajlardan yararlanmalarını sağlamalıdır. Ankete katılan vergi liderlerinin %89’u şirketlerinde atanmış bir sürdürülebilirlikten sorumlu üst düzey yöneticisinin (CSO) bulunduğunu belirterek yine bu liderlerin %72’si CSO ile yakın temaslı çalıştıklarını ifade etmektedir. Ankete katılan liderlerden alınan geri dönüşlere göre, sürdürülebilirlik kapsamında vergisel etkiler hakkında yapılan bilgilendirmelerden finans bölümlerinin de oldukça memnun olduğu gözlenmektedir.

          2. Şirketlerin değer zincirinin vergisel etkilerini anlamak

Karbon salınımı ve iklim değişikliğini önleme hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi, şirketlerin operasyonel süreçlerde önemli değişiklikler yapması anlamına geleceğinden bunların vergisel sonuçları da olacaktır. Raporda öncelikle yeşil finansman ve karbon emisyonun azaltılması için sağlanan kredilerin takip edilmesi gerektiği belirtilmektedir Örneğin, hükümetlerin karbon yakalama gibi karbon salınımını ve küresel ısınmayı azaltmayı amaçlayan projelerin yaygınlaştırılmasını, filo elektrifikasyonunu sağlamayı, yeşil binaların geliştirilmesini ve yenilenebilir enerji kullanımını teşvik etmek amacıyla devletler pek çok kredi ve teşvik sağlayacağı ifade edilmektedir. İlgili vergiler ve teşvikler bölgeden bölgeye değişiklik göstereceğinden rapora göre, eğer bir işletme birden fazla bölgede faaliyet göstermekteyse, teşvik ve vergilerin takibinin güncel olarak takibi zorlaşmaktadır. Bu nedenle, işletmeler teşvik ve vergilere ilişkin düzenlemelerin takibi konusunda hassasiyet gösterilmesi gerekmektedir. Bu süreçte vergi liderlerine ise işletmelerin mevcut riskleri ve risk yönetimleri hakkında bilgi aktarımı yapma görevi düşmektedir. Aynı zamanda vergi liderlerinin yukarıda bahsedilen teşviklerden işletmelerin yararlanmasını sağlamak amacıyla karbon salınımını ve iklim değişikliğini önlemeyi amaçlayan karbon yakalama, filo elektrifikasyon vb. uygulamaların tercih edilmesini sağlamak için gerekli önerilerde de bulunmalı ve gerekli bilgilendirmeyi yapmaları gerekmektedir.

          3. ESG konularında vergi şeffaflığına öncelik verilmesi

Rapor’da ESG başlıklarından olan yönetişimin (governance) süreçlerinin gerçekleştirilebilmesi için yasal gerekliliklere uyumun sağlanmasının önemi belirtilmiştir. Vergi liderlerinin stratejik bir bakış açısıyla durumu inceleyerek, işletmeler için sürdürülebilirlik hedeflerinin nasıl ilerlediğine dair bir değerlendirme yapabileceklerdir.

          4. Vergi işletme modelini ESG düzenlemelerini dikkate alarak dönüştürün

Rapor’da işletmelerin sürdürülebilirlik kapsamında vergi liderlerinden alışılagelmiş isteklerden farklı isteklerde bulunabileceği ifade edilmektedir. Ankette bu isteklerin işletme içerisinde daha fazla işbirliği/iletişimin ve daha fazla kaynak/bilginin sağlanmasının sürdürülebilirlik bakımından verginin daha ön planda olduğu belirtilmektedir. Özellikle kurum içi iletişimin artırılması için ekip rollerini çeşitlendirmek, ekip üyelerine ek iletişim becerileri kazandırmak hem ekip içi iletişimi artıracak hem de şeffaflığı sağlayacaktır.

Bu kapsamda, sürdürülebilirlik girişimlerini desteklemek amacıyla gerekli kaynaklara ve şeffaflığa odaklanmak önemlilik arz etmektedir. Bu doğrultuda atılacak en önemli adımlardan birisi de otomasyonu artırmak ve dış kaynak kullanmaktır. Özellikle, mevzuata uyum ve beyanname düzenleme gibi sistematik görevlerin otomatik hale getirilmesi için dijital ve yapay zeka teknolojilerini kullanmak gibi alternatif çözüm yollarına da başvurmak önemli kolaylıklar sağlamaktadır.

          5. ESG’nin vergi bakımından rolü ve sorumlulukları üzerinde anlaşmak

Rapor’da sürdürebilirliğin yalnızca vergi ve finans departmanlarıyla ilgili bir konu olmadığı ve şirket içerisindeki pek çok departmanı ilgilendirebileceği ifade edilmektedir. Bu nedenle, işletmeler poşet vergisinden asgari ücret konularına kadar değişebilecek her türlü vergi hususlarından kimlerin sorumlu ve yükümlü olduğunu net bir şekilde tespit edilmesini önemli hale gelmektedir. Vergi liderleri, vergi ile ilintili olmadıkları ya da üzerinde kontrollerinin olmadığı konularda uygun gözetime sahip olduklarından emin olmalıdır. Bu gözetimin sağlanması için, konuyla ilgili olan departmanlardan da destek alınması gerekmektedir.

Sonuç olarak, vergi liderleri, işletmelerin ve vergi fonksiyonlarının dönüşümü açısından sürdürülebilirliğin sağlanması konusunda önemli rol oynamaktadır. İşletmeler, iş stratejilerine ve finansal karar süreçlerinde vergiyi göz önünde bulundurmaları önem arz etmektedir. Vergi liderleri, sürdürülebilirlikle ilgili süreç değişikliklerinde meydana gelebilecek vergisel sonuçları efektif yönetebilmek adına işletmelerini yeni yöntemlerle desteklemeye hazır olmaları gerekmektedir